A.1.1.1.1 Περιγραφή

Στο πλαίσιο της δράσης καλούνται (προτρέπονται) οι πολίτες να δηλώσουν τις απόψεις τους και να υποβάλουν τα παράπονα τους και τις προτάσεις τους σχετικά προβλήματα που άπτονται των συναλλαγών τους με υπηρεσίες του  δημοσίου τομέα (π.χ. πολύπλοκες, αντιφατικές και αντικρουόμενες διαδικασίες και ρυθμίσεις, δυστοκία και αναποτελεσματικότητα των υπηρεσιών, προβλήματα εξυπηρέτησης, καθυστερήσεις, κλπ).  Οι βασικές δραστηριότητες του προτεινόμενου πιλοτικού μηχανισμού είναι οι έξης:

1.     Συγκέντρωση, καταγραφή και κατηγοριοποίηση των προβλημάτων και παραπόνων των πολιτών στους ανωτέρω τομείς,

2.     Μέτρηση των προβλημάτων/ παραπόνων των πολιτών, από την οποία προκύπτει το «Βαρόμετρο Παραπόνων των Πολιτών» συνολικά και ανά κατηγορία προβλημάτων,

3.     Ολοκληρωμένη διαχείριση και αποτελεσματική επίλυση, από τις καθ’ ύλη αρμόδιες υπηρεσίες, των καταγεγραμμένων προβλημάτων και παραπόνων των πολιτών, συμπεριλαμβανομένης και της ενημέρωσης του πολίτη για τις μεθόδους και πρόοδο αντιμετώπισης και

4.     Συνολική αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της πιλοτικής εφαρμογής ως προς:

o   Την  αποτελεσματικότητα των δημοσίων υπηρεσιών που εμπλέκονται στην επίλυση των συγκεκριμένων προβλημάτων / παραπόνων,

o   Τη μέτρηση του βαθμού ικανοποίησης των πολιτών (Βαρόμετρο ικανοποίησης πολιτών),

o   Τη συσχέτιση των προβλημάτων αυτών με την προώθηση απλουστεύσεων ή νομοθετικών ρυθμίσεων που θα καταστήσουν απλούστερες, αποτελεσματικότερες και φιλικότερες τις διαδικασίες των ανωτέρω τομέων δράσης της Δημόσιας Διοίκησης.

Οι πολίτες θα πρέπει να μπορούν να συμμετέχουν στον μηχανισμό μέσω των κάτωθι εναλλακτικών τρόπων:

• ΚΕΠ:

o   Υποβολή παραπόνου σε έντυπο (ή μέσω ειδικού info-kiosk)

• Τηλέφωνο:

o   Υποβολή παραπόνου

o   Ενημέρωση σχετικά με την αντιμετώπιση του προβλήματος

• Διαδίκτυο:

o   Υποβολή παραπόνου

o   Ενημέρωση σχετικά με την αντιμετώπιση του προβλήματος

o   Ενημέρωση σχετικά με τον βαθμό ικανοποίησης των πολιτών

Οι λειτουργίες του προτεινόμενου πιλοτικού μηχανισμού είναι οι έξης:

1.     Η ολοκληρωμένη διαχείριση και αποτελεσματική επίλυση των προβλημάτων και παραπόνων πολιτών που θα προκύπτουν. Περιλαμβάνονται οι εξής δραστηριότητες:

o   Καταγραφή και κωδικοποίηση των παραπόνων / προβλημάτων, κατηγοριοποίηση και καταχώρηση σε Βάση Δεδομένων: Η κατηγοριοποίηση των σχολίων και μηνυμάτων μπορεί να γίνεται με βάση το θέμα, την αρμόδια δημόσια αρχή και το είδος της υπηρεσίας που αφορούν.

o   Αποστολή των πληροφοριών αυτών στις αρμόδιες υπηρεσίες για την επίλυση των προβλημάτων που αναφέρθηκαν.

o   Δέσμευση όλων των εμπλεκόμενων μερών για την ικανοποιητική επίλυση των προβλημάτων που αναφέρθηκαν. Παρακολούθηση του βαθμού ικανοποίησης των πολιτών και δημιουργία & τήρηση δείκτη «βαρόμετρο» ικανοποίησης πολιτών.

2.     Η συνεισφορά στην προσπάθεια απλούστευσης των διαδικασιών του δημόσιου τομέα. Περιλαμβάνονται οι εξής δραστηριότητες:

o   Αξιολόγηση των παραπόνων / προβλημάτων που αναφέρθηκαν και συσχέτιση τους με τα προγράμματα απλοποίησης που ήδη εφαρμόζονται ή και που έχουν προγραμματιστεί σε κάθε επίπεδο διοίκησης.

o   Διαμόρφωση / προτεραιοποίηση των προγραμμάτων για τη διοικητική απλοποίηση σχετικά με τις δυσκολίες που συναντούν στην καθημερινή τους ζωή οι πολίτες, οι επιχειρήσεις, όπου είναι εφικτό.

3.     Η αξιολόγηση αποτελεσμάτων του πιλοτικού μηχανισμού. Περιλαμβάνονται οι εξής δραστηριότητες:

o   Παρακολούθηση των λύσεων που δόθηκαν στα προβλήματα και του ποσοστού επιτυχούς επίλυσης (κλείσιμο & ικανοποίηση πελατών).  Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών παροχής υπηρεσιών που θα συμμετάσχουν.

o   Παρακολούθηση και αξιολόγηση των επιπτώσεων στα προγράμματα απλοποίησης διαδικασιών δημοσίου και της προόδου υλοποίησης τους.

A.1.1.1.2 Σκοπός – Στόχος

Η εφαρμογή ενός πιλοτικού μηχανισμού για τη «Λήψη και Διαχείριση Παραπόνων των Πολιτών» είναι μια πρωτοβουλία για την αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών της δημόσιας διοίκησης προς τους πολίτες και τη βελτίωση των σχέσεων Κράτους – Πολίτη που έχει σκοπό την καταγραφή, ολοκληρωμένη διαχείριση και αποτελεσματική επίλυση των προβλημάτων και παραπόνων πολιτών που προκύπτουν από τις συναλλαγές τους με φορείς του Δημοσίου και η αξιοποίηση της πληροφορίας αυτής στο πλαίσιο της προσπάθειας για την απλοποίηση του Δημόσιου Τομέα. Στόχος του μηχανισμού είναι να συνεισφέρει:

• Στην άρση των διοικητικών εμποδίων και την κατάργηση της γραφειοκρατίας που εντοπίζεται σαν ένα απ’ τα μεγαλύτερα εμπόδια στην προσπάθεια για μια ανταγωνιστική Ελληνική οικονομία.
• Στη βελτίωση των διαδικασιών και της ποιότητας των υπηρεσιών που παρέχονται από τη Δημόσια Διοίκηση (Δημόσιους Φορείς) στους πολίτες.

Η δράση για τη Λήψη και Διαχείριση Παραπόνων προτείνεται να εφαρμοστεί πιλοτικά σε δύο βασικούς τομείς δράσης της δημόσιας διοίκησης, που είναι η Κοινωνική Ασφάλιση (κύρια και επικουρική) και η Κοινωνική Πρόνοια, να αξιολογηθεί και να μελετηθεί η γενίκευση της και στους υπόλοιπους τομείς της δημόσιας διοίκησης.

A.1.1.1.3 Μέτρα υλοποίησης

Είναι σημαντικό ευθύς εξ αρχής να σημειώσουμε ότι δεν προτείνεται η δημιουργία μίας νέας υπηρεσίας, αλλά η επικέντρωση της οργάνωσης και των δραστηριοτήτων υφιστάμενων πρωτοβουλιών και υπηρεσιών στον κοινό στόχο για ορισμένο χρονικό διάστημα.

Είναι σαφές ότι το εύρος των επιχειρησιακών στόχων του προτεινόμενου μηχανισμού «Λήψης και Διαχείρισης Παραπόνων Πολιτών» είναι αρκετά φιλόδοξο και ενέχει κινδύνους, ειδικά όσον αφορά στη δημιουργία και διαχείριση προσδοκιών:

1.     Για την αποτελεσματικότητα του μηχανισμού των φορέων (υπηρεσιών) του δημοσίου τομέα ως προς τη διαχείριση και επίλυση των προβλημάτων που θα κατατεθούν (υπερεκτίμηση αποτελεσματικότητας μηχανισμού διαχείρισης προβλημάτων).

2.     Των ίδιων των πολιτών,  για επίλυση των προβλημάτων τους.

3.     Για τις επιπτώσεις στην απλοποίηση διαδικασιών.

Για την αντιμετώπιση των κινδύνων που συνεπάγονται (με στόχο τη συνετή διαχείριση των προσδοκιών όλων των εμπλεκομένων) και δεδομένης της οργανωτικής πολυπλοκότητας του ελληνικού δημόσιου τομέα και του πλήθους των δημοσίων φορέων που συναλλάσσονται πολίτες και επιχειρήσεις, προτείνεται η υλοποίηση ενός πιλοτικού μηχανισμού «Λήψης και Διαχείρισης Παραπόνων Πολιτών». Τα κύρια χαρακτηριστικά της προσέγγισης είναι:

1.     Ο χρονικός περιορισμός, δηλαδή η πιλοτική εφαρμογή του μηχανισμού για ορισμένο χρονικό διάστημα, συνολικά έξι μηνών.

2.     Η ευελιξία που παρέχει ως προς την εμπλοκή φορέων υποβολής παραπόνων και φορέων της δημόσιας διοίκησης και τη σταδιακή εμπλοκή τους, ανά φάση εφαρμογής. Συγκεκριμένα προτείνονται οι εξής περιορισμοί:

o   Στη διαδικασία υποβολής παραπόνων θα συμμετέχουν μόνον πολίτες.

o   Θα παρέχεται η δυνατότητα υποβολής παραπόνων μόνον μέσω διαδικτύου και σε επιλεγμένα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών.

o   Οι θεματικές περιοχές για τις οποίες οι πολίτες θα μπορούν να υποβάλουν παράπονα θα περιοριστούν σε δύο, ενδεικτικά για θέματα κοινωνικής ασφάλισης και πρόνοιας.

o   Αντίστοιχα θα περιοριστούν και οι δημόσιοι φορείς που θα εμπλακούν στη διαδικασία επίλυσης των προβλημάτων. Θα εμπλακούν μόνο εκείνοι οι φορείς των οποίων οι υπηρεσίες άπτονται των θεματικών περιοχών που θα επιλεγούν.

Με την ολοκλήρωση της πιλοτικής εφαρμογής και λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα της  αξιολόγησης, θα διερευνηθεί η διεύρυνση του πιλοτικού μηχανισμού σε όλες τις θεματικές περιοχές παραπόνων και η γενίκευσή του με τη συμμετοχή των επιχειρήσεων και όλων των υπόλοιπων εμπλεκομένων φορέων του δημόσιου τομέα. Η προτεινόμενη πιλοτική προσέγγιση έχει τα εξής πλεονεκτήματα:

1.     Περιορίζει τον αριθμό των εμπλεκομένων φορέων έτσι ώστε να μεγιστοποιηθεί ο βαθμός δέσμευσής τους και να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος έλλειψης συντονισμού.

2.     Ελαχιστοποιεί το αρχικό κόστος, δεδομένου ότι, σε ένα μεγάλο βαθμό, προτείνεται να εμπλακούν υφιστάμενοι φορείς παροχής δημόσιων υπηρεσιών, διαχείρισης παραπόνων και απλούστευσης διαδικασιών.

3.     Παρέχει την ευκαιρία αξιολόγησης των αποτελεσμάτων και προσδιορισμού των απαιτούμενων δομών, πόρων και διεργασιών, ενόψει της ενδεχόμενης γενίκευσης της υπηρεσίας.

4.     Αυξάνει την πιθανότητα γρήγορης επιτυχίας, επισπεύδοντας την ανάδειξη και τη δημοσιοποίηση ενθαρρυντικών αποτελεσμάτων από ένα μικρό, αλλά αντιπροσωπευτικό δείγμα.

Τέλος, προτείνεται η σταδιακή υλοποίηση του πιλοτικού μηχανισμού «Λήψης και Διαχείρισης Παραπόνων Πολιτών» σε φάσεις, ως εξής:

• Φάση Α: Συγκέντρωση, κατηγοριοποίηση και καταγραφή των προβλημάτων και παραπόνων πολιτών που προκύπτουν από τις συναλλαγές τους με φορείς του δημόσιου τομέα. Μέτρηση παραπόνων (Βαρόμετρο Παραπόνων).
• Φάση Β: Ολοκληρωμένη διαχείριση και αποτελεσματική επίλυση των καταγεγραμμένων προβλημάτων και παραπόνων από πολίτες. Αξιολόγηση των παραπόνων και προβλημάτων που αναφέρθηκαν και παρακολούθηση των λύσεων που δόθηκαν και του ποσοστού επιτυχούς επίλυσης. Μέτρηση του βαθμού ικανοποίησης (Βαρόμετρο Ικανοποίησης Πολιτών – αποτελεσματικής επίλυσης των προβλημάτων).
• Φάση Γ: Αξιολόγηση. Η αξιολόγηση θα έχει σαν στόχους (α) τη συσχέτιση των προβλημάτων που αναφέρθηκαν με τα προγράμματα απλοποίησης που ήδη εφαρμόζονται ή και που έχουν προγραμματιστεί σε κάθε επίπεδο διοίκησης και (β) τη διερεύνηση της γενίκευσης του πιλοτικού μηχανισμού και περιλαμβάνει:

o   Διαμόρφωση των προγραμμάτων για τη διοικητική απλοποίηση σε συνάρτηση με τις δυσκολίες που συναντούν στην καθημερινή τους ζωή οι πολίτες και οι επιχειρήσεις, όπου είναι εφικτό. Ανάλυση των επιπτώσεων στα προγράμματα απλοποίησης διαδικασιών δημοσίου και της προόδου υλοποίησής τους.

o   Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των δημόσιων υπηρεσιών που θα εμπλακούν.

o   Εκπόνηση μελέτης κόστους – ωφέλειας για τη γενίκευση του πιλοτικού μηχανισμού.

Για την αποτελεσματική οργάνωση της εφαρμογής του πιλοτικού μηχανισμού και τον καλύτερο συντονισμό των εμπλεκομένων φορέων προτείνονται τα εξής:

• Ο καθημερινός συντονισμός και παρακολούθηση από την Ομάδα Διοίκησης Έργου υπό την εποπτεία του ΥΠΕΣ και με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων φορέων. Η ΟΔΕ έχει εκτελεστικό ρόλο και συγκεκριμένα προτεραιοποιεί, οριοθετεί και εγκρίνει τις ενέργειες και τον προγραμματισμό τους.
• Ο ορισμός του πλαισίου συνεργασίας και η δέσμευση όλων των εμπλεκόμενων φορέων βάσει έγγραφης Προγραμματικής Συμφωνίας, όπου θα αναφέρονται οι αμοιβαίες υποχρεώσεις τους.

Η τεχνολογική υποδομή του μηχανισμού θα είναι εγκατεστημένη στο ΥΠΕΣ και όλοι οι φορείς θα μπορούν να αξιοποιήσουν την υποδομή μέσω Internet (ΣΥΖΕΥΞΙΣ). Τα βασικά συστατικά του πιλοτικού μηχανισμού έχουν ως εξής:

• Εξοπλισμός Φιλοξενίας. Απαιτείται η κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή για την φιλοξενία των συστημάτων (servers, storage devices, routers κλπ). Μπορεί ωστόσο να αξιοποιηθεί υφιστάμενος εξοπλισμός για οικονομίες κλίμακας.
• Εξοπλισμός πρόσβασης:

o   Φορείς. Δεν απαιτείται ειδικός εξοπλισμός για την πρόσβαση των φορέων καθώς ήδη διαθέτουν τα απαραίτητα PC καιν συνδέσεις στο Internet (ΣΥΖΕΥΞΙΣ)

o   Πολίτες: Για την ηλεκτρονική συμμετοχή των πολιτών στον μηχανισμό, θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα PC που διαθέτουν στο σπίτι / γραφείο (η το τηλέφωνο), ή να υποβάλουν παράπονα με επιτόπια παρουσία τους μέσω των ΚΕΠ της χώρας

• Δίκτυο: Για τους φορείς, το δίκτυο πρόσβασης στον μηχανισμό θα είναι το ΣΥΖΕΥΞΙΣ. Για τους πολίτες θα είναι οι συνδέσεις που διαθέτουν από το σπίτι ή το γραφείο και το τηλέφωνο (και βέβαια το δίκτυο που εξυπηρετεί τα ΚΕΠ – ΣΥΖΕΥΞΙΣ – εφόσον η υποβολή παραπόνου γίνεται με επιτόπια παρουσία τους σε αυτά).
• Λογισμικό: Απαιτείται το απαραίτητο έτοιμο λογισμικό για την λειτουργία του συστήματος (Βάση δεδομένων, εξυπηρετητής εφαρμογών, εργαλείο στατιστικής ανάλυσης κλπ). Επιπλέον, διακρίνονται τα κάτωθι υποσυστήματα:

o   Υποσύστημα συμπλήρωσης ερωτηματολογίων και παραπόνων. Αφορά το υποσύστημα που επιτρέπει στους πολίτες (και συνεπακόλουθα στους υπαλλήλους των ΚΕΠ όταν υποστηρίζουν πολίτες) να συμμετέχουν σε μία έρευνα και να συμπληρώνουν ένα ερωτηματολόγιο ή να καταχωρούν ένα συγκεκριμένο παράπονο.

o   Υποσύστημα καταχώρησης στοιχείων από φορείς. Αφορά το υποσύστημα που επιτρέπει στα στελέχη των εμπλεκομένων φορέων της Δημόσιας Διοίκησης να ενημερώνουν το σύστημα (και συνεπακόλουθα τους πολίτες μέσω της Δικτυακής Πύλης, για τα μέτρα και την πρόοδο της αντιμετώπισης των προβλημάτων τους

o   Υποσύστημα MIS και στατιστικής ανάλυσης αποτελεσμάτων. Αφορά το υποσύστημα που είναι υπεύθυνο για την στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων των ερευνών ή των συγκεκριμένων παραπόνων και γενικότερα της ανάλυσης της χρηστικότητας και αποτελεσματικότητας του μηχανισμού.

o   Υποσύστημα διαχείρισης φορέων και χρηστών. Αφορά το υποσύστημα που επιτρέπει στους διαχειριστές να εγγράφουν φορείς και χρήστες και να αποδίδουν δικαιώματα πρόσβασης στο σύστημα. Το ίδιο υποσύστημα είναι υπεύθυνο για τον ορισμό ρόλων καθώς και για την αυθεντικοποίηση των χρηστών (σε συνεργασία ενδεχομένως με την υπηρεσία Ψηφιακής Αυθεντικοποίησης)

o   Υποσύστημα Διαδικτυακής Πύλης. Αφορά το κεντρικό σημείο πρόσβασης των χρηστών στα λοιπά υποσυστήματα (μέσω διαδικτύου) και δημοσίευσης του περιεχομένου του μηχανισμού (π.χ. αποτελέσματα, βαρόμετρο ικανοποίησης κλπ) σε πολίτες

Επιπρόσθετα για τη υλοποίηση του μηχανισμού απαιτούνται:

• Δράσεις  εκπαίδευσης των ΚΕΠ και των εμπλεκόμενων φορέων
• Δράσεις δημοσιότητας για την ενημέρωση του πολίτη και την αύξηση της χρηστικότητας του μηχανισμού
• Δράσεις υποστήριξης εφαρμογής για εξοικείωσή με τις διαδικασίες και τα συστήματα και τη βέλτιστη αξιοποίησή τους από όλους τους εμπλεκόμενους.

A.1.1.1.4 Αποτελέσματα

Με δεδομένη την πολυπλοκότητα του ελληνικού δημόσιου τομέα και του πλήθους των διοικητικών εμποδίων για πολίτες και επιχειρήσεις στις συναλλαγές τους με το δημόσιο, η εν λόγω ενέργεια για τη «Διαχείριση Παραπόνων Πολιτών» προτείνεται για υλοποίηση διότι:

1.     Συνεισφέρει στην άρση των διοικητικών εμποδίων, στη διαφάνεια και την κατάργηση της γραφειοκρατίας που εντοπίζεται σαν ένα απ’ τα μεγαλύτερα εμπόδια στην προσπάθεια για μια ανταγωνιστική Ελληνική οικονομία.  Αποτέλεσμα είναι απλούστερες και φιλικότερες προς τον πολίτη  οι  κανονιστικές ρυθμίσεις και  διοικητικές διαδικασίες που άπτονται στις σχέσεις κράτους – πολιτών

2.     Προβάλει τη δημόσια εικόνα φροντίδας του πολίτη από το κράτος (είναι χαρακτηριστικός ο μεγάλος βαθμός διείσδυσης, χρήσης και αποδοχής παρόμοιων μηχανισμών σε άλλες χώρες της ΕΕ, π.χ. Βέλγιο).

3.     Συνεισφέρει στη δημιουργία συνείδησης και στην ευαισθητοποίηση των στελεχών του Δημόσιου Τομέα (awareness creation) μέσω της διάχυσης των αποτελεσμάτων.

4.     Μπορεί να αποτελέσει μια ρεαλιστική, ιδιαίτερα οικονομική και επιτυχή πρωτοβουλία για την Ελλάδα.

A.1.1.1.5 Χρονικός προγραμματισμός

Προτείνεται πιλοτική εφαρμογή του μηχανισμού για ορισμένο χρονικό διάστημα, συνολικά έξι μηνών. Η επιμέρους διάρκεια και η χρονική αλληλουχία των φάσεων υλοποίησης παρουσιάζονται στον Πίνακα που ακολουθεί.

A.1.1.1.6 Συμμετέχοντες

Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι για την παρακολούθηση και αποτελεσματική εφαρμογή του πιλοτικού μηχανισμού Λήψης και Διαχείρισης Παραπόνων Πολιτών απαιτείται η υιοθέτηση και η υποστήριξη της εισήγησης αυτής από το ΥΠΕΣ, ως κατ’ εξοχήν φορέα υπεύθυνου για τις δημόσιες υπηρεσίες και για την απλοποίηση των διαδικασιών. Απαιτείται επίσης επιλογή των λοιπών εμπλεκομένων φορέων με γνώμονα το μεγάλο βαθμό δέσμευσης και προσήλωσης στους στόχους. Τέλος, είναι χρήσιμη η συνεργασία και η αξιοποίηση της εμπειρίας υφιστάμενων φορέων διαχείρισης παραπόνων, όπως η Ανεξάρτητη Αρχή «Συνήγορος του Πολίτη».

Οι εμπλεκόμενοι φορείς στην εφαρμογή του πιλοτικού μηχανισμού είναι οι εξής:

• Το ΥΠΕΣ, και συγκεκριμένα μέσω:

o   Της Γενικής Διεύθυνσης Διοικητικής Οργάνωσης και Διαδικασιών.

o   Των Δ/νσεων Σχέσεων Κράτους Πολίτη, Απλούστευσης Διαδικασιών & Παραγωγικότητας και της Δ/νσης των ΚΕΠ.

• Τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών που θα επιλεγούν για την υποβολή παραπόνων από τους πολίτες.
• Οι αρμόδιες υπηρεσίες που θα συμμετάσχουν στην πιλοτική εφαρμογή για την επίλυση των προβλημάτων, ενδεικτικά η Γενική Γραμματεία Κοινωνικών Ασφαλίσεων και το Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων του Υπουργείου Απασχόλησης και Κοινωνικής Ασφάλισης.
• Στελέχη του «Συνηγόρου του Πολίτη» και άλλων δημόσιων φορέων διαχείρισης παραπόνων πολιτών, για την κατηγοριοποίηση των προβλημάτων και τη γενικότερη εμπειρία τους στη διαχείριση παραπόνων.

A.1.1.1.7 Εκτιμούμενο κόστος

Τα κόστη υλοποίησης του πιλοτικού μηχανισμού μπορούν να προσδιοριστούν σε αυτή την φάση μόνο για την υλοποίηση της υποδομής. Το κόστος λειτουργίας του μηχανισμού, δηλαδή το έμμεσο κόστος που προκύπτει για την Δημόσια Διοίκηση, δεν μπορεί να προσδιοριστεί επί του παρόντος καθώς δεν είναι γνωστό το εύρος ανταπόκρισης των πολιτών (από το οποίο εμμέσως προκύπτει και το κόστος διαχείρισης και λειτουργίας του μηχανισμού για όλους τους εμπλεκόμενους). Ενδεικτικά κόστη για την υλοποίηση του έργου υποδομής παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα: