Περιβάλλον – σύντομο ιστορικό

Το E.A.Ν (National Population Cancer Registry) είναι ένα σύστημα συλλογής, διακίνησης και επεξεργασίας πληροφοριών σχετικά με τις νέες περιπτώσεις καρκίνου στην Ελλάδα που διαγνώσκονται και παρακολουθούνται στο Δημόσιο και Ιδιωτικό Τομέα Υγείας. Σκοπός του είναι να παρέχει σημαντικές πληροφορίες για τη συχνότητα και των ποσοστών επιβίωσης νόσου και να αποτελεί την κύρια πηγή πληροφόρησης για τη χάραξη ορθολογικής Εθνικής αντικαρκινικής πολιτικής. Όπως επισημαίνεται παγκοσμίως, τα Αρχεία Νεοπλασιών αποτελούν το μόνο αξιόπιστο τρόπο για να αποτυπωθεί το μέγεθος του προβλήματος σε Εθνικό ή τοπικό επίπεδο και να αξιολογηθούν τόσο τα προγράμματα πρόληψης όσο και η αποτελεσματικότητα των θεραπειών, ο χρόνος και η ποιότητα επιβίωσης.

Σήμερα στην Ελλάδα η λειτουργία του βασίζεται σε έντυπα καταγραφής τα οποία αποστέλλονται ταχυδρομικά ή με courier μέσα σε κλειστό φάκελο μια φορά το μήνα.

Σε Ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο η λειτουργία αντίστοιχων «Αρχείων», βασίζεται σε κεντρικούς και περιφερειακούς μηχανισμούς καταγραφής, καθώς και σε συστήματα επεξεργασίας και ανάλυσης που υποστηρίζονται από ΤΠΕ (Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνών) , συστήματα διαλειτουργικότητας και διεθνή πρότυπα.

Ο τρόπος λειτουργίας του Ε.Α.Ν σήμερα, υπολείπεται σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο τόσο στην λειτουργία όσο και στην αποτελεσματικότητα τους ως προς τους στόχους του.

Αντικείμενο

Αντικείμενο της παρούσης δράσης είναι η υλοποίηση ενός Πρότυπου Ηλεκτρονικού Συστήματος Καταγραφής και Αρχειοθέτησης Νεοπλασιών από παθολογοανατομικά και κυτταρολογικά εργαστήρια το οποίο να ακολουθεί τις απαιτήσεις της Δημόσιας Υγείας ενός σύγχρονου Ευρωπαϊκού κράτους και να αξιοποιεί τις βέλτιστες τεχνολογίες και πρακτικές από τον χώρο της Πληροφορικής της Υγείας.

Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήματος αυτού συνοψίζονται ως εξής:

• Συλλογή των δεδομένων με χρήση ειδικών αλγορίθμων ταυτοποίησης
• Έλεγχος δεδομένων, ανάλυση και δημιουργία αναφορών και στατιστικών με απλό και ουσιαστικό τρόπο
• Χρήση εργαλείων συσσωμάτωσης δεδομένων έτσι ώστε να δημιουργούνται οι καλύτερες προϋποθέσεις για την παρακολούθηση των ογκολογικών περιστατικών.
• Χρήση ευέλικτων εργαλείων δημιουργίας αναφορών το οποία επιτρέπουν σε βάθος ανάλυση των δεδομένων που έχουν συλλεχθεί

Σκοπός – Στόχος

Τα τελευταία χρόνια η διάγνωση και η θεραπεία των ασθενών με καρκίνο πραγματοποιείται όλο και περισσότερο σε χώρους έξω από το κλασικό νοσοκομείο-χώρο νοσηλείας. Αυτή η μετατόπιση από την παραδοσιακή περιοχή των νοσοκομείων παρουσιάζει αρκετά προβλήματα στην κεντρική καταγραφή καρκίνου και στην ανάγκη για τον πλήρη και ακριβή προσδιορισμό των περιστατικών. Η έλλειψη ενός τυποποιημένου συστήματος από τα εργαστήρια παθολογίας και κυτταρολογίας οδηγεί πολλές φορές σε “πλασματική” δήλωση ογκολογικών περιπτώσεων, τις περισσότερες φορές μη επεξεργάσιμη.

Είναι απαραίτητο τα εργαστήρια παθολογίας και κυτταρολογίας να υποβάλουν τις αναφορές-εκθέσεις ηλεκτρονικά και προτυποποιημένα στην κεντρική ή και στις περιφερειακές μονάδες καταγραφής καρκίνου. Είναι απαραίτητη η ανάπτυξη ενός τυποποιημένου εργαστηριακού συνόλου δεδομένων παθολογίας, λεξικό στοιχείων (κωδικοποιήσεις) και προτύπου αποστολής δεδομένων τα οποία να διαβιβάζονται από τα εργαστήρια παθολογίας και κυτταρολογίας να παραλαμβάνονται και να υποβάλλονται προς επεξεργασία. Ο ρόλος των παθολογοανατομικών και κυτταρολογικών εργαστηρίων είναι πολύ σημαντικός στην καταγραφή καρκίνου και στην συλλογή των δεδομένων που την αφορούν (καταγραφή). Πάνω από το 90% από όλα τα ογκολογικά περιστατικά επιβεβαιώνονται μικροσκοπικά από αναφορές παθολογοανατομικών ή κυτταρολογικών εργαστηρίων. Οι εκθέσεις αυτές θεωρούνται “κλειδί” στον ακριβή προσδιορισμό των καρκίνων.

Ο σκοπός της προτεινομένης δράσης είναι η υλοποίηση ενός πρότυπου Ηλεκτρονικού Συστήματος Καταγραφής και Αρχειοθέτησης Νεοπλασιών από παθολογοανατομικά και κυτταρολογικά εργαστήρια με στόχο να αποτελέσει προπομπό και παράδειγμα υλοποίησης για ένα Εθνικό Έργο Πληροφορικής της Υγείας για το Εθνικό Αρχείο Νεοπλασιών. Το τελευταίο είναι αναγκαίο έτσι ώστε να αναβαθμίσει ουσιαστικά την επιχειρησιακή ικανότητα του Ε.Α.Ν στο επίπεδο του να είναι ικανό να εξυπηρετήσει την Δημόσια Υγεία σύμφωνα με τις προδιαγραφές και επιταγές της σύγχρονης Ευρωπαϊκής πραγματικότητας

Φάσεις Υλοποίησης

Φάση 1: Η συλλογή – καταχώρηση δεδομένων

Η συλλογή – καταχώρηση δεδομένων θα πρέπει να γίνεται από τις εξής «πύλες υποδοχής» δεδομένων:

• Ένα κεντρικό Integration Engine που θα αναλάβει:
  • Την παραλαβή των δεδομένων με προτυποποιημενό τρόπο (HL7/CDA)
  • Τον αυτόματο έλεγχο (validation) των δεδομένων (μηνυμάτων)
  • Την αποστολή στο κεντρικό σύστημα ανάλυσης και επεξεργασίας και τον μετασχηματισμό στην μορφή που απαιτείται
  • Την διασύνδεση και με άλλα μελλοντικά σημεία που θα «αναφέρουν» δεδομένα καταγραφής καρκίνου (αρχεία θανάτων κλπ.)
  • Την πιθανή εσωτερική διασύνδεση του συστήματος απομακρυσμένης καταχώρησης (web interface) και web service layer με το κεντρικό σύστημα.
• Σύστημα υπηρεσιών web services που θα αναλάβει:
  • Την παραλαβή των δεδομένων απ΄ ευθείας από εργαστηριακό σύστημα με τη χρήση Web Services / SOAP / HL7 CDA. Το συγκεκριμένο επίπεδο μπορεί να υλοποιηθεί και με την χρήση του Integration Engine.
• Σύστημα απομακρυσμένης καταχώρισης που θα αναλάβει:
  • Την απομακρυσμένη καταχώριση δεδομένων από εργαστήρια που πιθανόν δεν διαθέτουν σύστημα ή το σύστημα δεν μπορεί να ενταχθεί σε καμία από τις ποιο πάνω κατηγορίες

Επιπλέον, η συλλογή των δεδομένων θα πρέπει:

• να ακολουθεί την χρήση προτύπων (HL7)
• να έχει την ευελιξία μετασχηματισμού των δεδομένων
• να υπάρχει η δυνατότητα για manual εισαγωγή
• να υπάρχει η δυνατότητα και για μαζική εισαγωγή.

Φάση 2: Η συσσωμάτωση (aggregation) των δεδομένων

Η διαδικασία της συσσωμάτωσης (aggregation) θα πρέπει να εμπεριέχει τον έλεγχο μαζί με την δυνατότητα επισκόπησης των δεδομένων καταγραφής. Επίσης θα πρέπει να υπάρχει η ταυτοποίηση και η  «ενοποίηση» των δεδομένων σε συνδυασμό με ειδικά «λεξικά» και κωδικοποιήσεις.

Η συσσωμάτωση και ο έλεγχος των δεδομένων θα πρέπει να εξασφαλίζει:

• την ορθότητα των δεδομένων (data integity)
• την ταυτοποίηση των περιστατικών
• την συγχώνευση και ενοποίηση των περιστατικών – όπου απαιτείται
• την παρακολούθηση (follow-up) των περιστατικών
• την αξιόπιστη συσχέτιση πιστοποιητικών θανάτου

Φάση 3: Η ανάλυση και αναφορά των δεδομένων

Η ανάλυση και αναφορά των δεδομένων θα πρέπει να εξασφαλίζει:

• δυνατότητες ταυτοποίησης με τη χρήση εξειδικευμένων αλγορίθμων
• δυνατότητες αναλυτικής και παραμετροποιημένης συσχέτισης περιστατικών
• δυνατότητες σύγκρισης περιστατικών
• δυνατότητα σύνδεσης των περιστατικών από διαφορετικές πηγές βασισμένες σε κριτήρια

Αποτελέσματα

Η προτεινόμενη δράση είναι εναρμονισμένη με τις εθνικές και κοινοτικές πολιτικές καθότι:

• Ανταποκρίνεται στις Κοινοτικές Οδηγίες Σύμφωνα με την απόφαση αριθμ. 646/96/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 29ης Μαρτίου 1996, για την θέσπιση σχεδίου δράσης για την καταπολέμηση του καρκίνου εντός του πλαισίου δράσης στον τομέα της δημόσιας υγείας (1996-2000), στην οποία αναφέρεται ότι: «Συγκεκριμένα, οι δράσεις που πρέπει να αναληφθούν περιλαμβάνουν: Την τυποποίηση και συλλογή συγκρίσιμων & συμβατών δεδομένων στον τομέα της υγείας, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης & της ενίσχυσης του ευρωπαϊκού δικτύου μητρώων καρκίνου»
• Συμβάλλει στους στόχους της 1ης Δράση του 1ου Άξονα του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τον Καρκίνο, το οποίο θεμελιώθηκε στη χώρα μας το Σεπτέμβριο του 2008 .Στην Ελλάδα σήμερα έχει συσταθεί Eθνικό Αρχείο Νεοπλασιών (Ε.Α.Ν) το όποιο αποτελεί αρμοδιότητα του Κέντρου Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ), σύμφωνα με το Ν.3370/2005.
• Συμβάλλει στου στόχους της Digital Agenda 2020 καθώς (α) συνεισφέρει στη δημιουργία σταθερής και «Σφύζουσας ενιαίας ψηφιακής αγοράς» ενώ αποτελεί σαφή δράση εντασσόμενη στη βασική δράση 5 σχετικά με τη διαλειτουργικότητα και την εφαρμογή των προτύπων ΤΠΕ. Παράλληλα συνεισφέρει στη βασική δράση 9 περί μοχλευσης περισσοτέρων ιδιωτικών επενδύσεων
• Προάγει τους Στόχους του Στρατηγικού Σχεδίου τομέα Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και πιο συγκεκριμένα το Γενικό Στόχο 2.α. «Οικονομική Εξυγίανση του Συστήματος Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης» και το Στρατηγικό Στόχο 3 «Ψηφιακός εκσυγχρονισμός του Συστήματος Υγείας/e-health» εφόσον αποσκοπεί στην συστηματική μέτρηση της απόδοσης και αξιοποίησης των πληροφοριακών συστημάτων, τη βιωσιμότητά τους (ώστε να καταστούν διαχρονικά τα οφέλη από τη χρήση τους) και στην ανταλλαγή πληροφοριών και υπηρεσιών και με φορείς εντός και εκτός του Εθνικού Συστήματος Υγείας.
• Αξιοποιεί δράσεις και προγράμματα που υλοποιούνται σε Ευρωπαϊκό Επίπεδο (βλ για παράδειγμα Έργα EpSOS, Calliope, Financing e-health, ERH Impact, κλπ).

Συμμετέχοντες

Μονάδες Υγείας (παθολογοανατομικά και κυτταρολογικά εργαστήρια), ΥΥΚΑ, Επιστημονικοί Φορείς στον τομέα της Ηλεκτρονικής Υγείας (πχ HL7 Hellas), ΕΛΟΤ τεχνική ομάδα «ηλεκτρονική υγεία», ΓΓΚΑ, Εξειδικευμένα Πανεπιστημιακά Τμήματα, Εμπειρογνώμονες του Εξωτερικού, διεθνείς φορείς πιστοποίησης στην ηλεκτρονική υγεία (IHE Europe), κλπ.

Χρονικός προγραμματισμός

1,5 έτη

Εκτιμούμενο κόστος

500.000€