Εδώ και αρκετό καιρό γίνεται μια αξιόλογη προσπάθεια από Έλληνες εκπαιδευτικούς πληροφορικής που αφορά τη χρήση του λειτουργικού συστήματος GNU/Linux στα σχολικά εργαστήρια πληροφορικής, χωρίς να επηρεάζεται η υπάρχουσα δομή λειτουργίας τους που στηρίζεται κατά κύριο λόγο σε MS Windows.

Δυστυχώς το μεγαλύτερο ποσοστό των εργαστηρίων αποτελούνται από εξοπλισμό πολύ παλιό που δεν ικανοποιούν τις σύγχρονες απαιτήσεις για την εκπαίδευση με τη βοήθεια των ΤΠΕ. Παράλληλα δεν υπάρχουν πόροι για αντικατάσταση του παλιού εξοπλισμού αλλά και για αγορά αδειών χρήσης για νεότερες εκδόσεις λογισμικού εφαρμογών και λειτουργικών συστημάτων. Η λύση που προτείνεται αφορά την αξιοποίηση του παλαιού εξοπλισμού αφού με την υλοποίησή της καθίσταται δυνατό να χρησιμοποιείται software τελευταίας τεχνολογίας σε ξεπερασμένο hardware. Επιπρόσθετα, με την ίδια λύση μπορούμε να εκμεταλλευτούμε και τους εκθετικά αυξημένους υπολογιστικούς πόρους που μας παρέχει το σύγχρονο hardware όπου αυτό υπάρχει.

Σε κάθε περίπτωση έχουμε εξοικονόμηση χρημάτων τόσο από το κόστος των αδειών χρήσης όσο και από το κόστος συνολικής αντικατάστασης του εξοπλισμού. Επιπρόσθετα, όπως θα δείτε παρακάτω, με τη λύση αυτή μειώνεται η προσπάθεια και οι καθημερινές εργασίες συντήρησης που χρειάζεται η εξασφάλιση της καλής λειτουργίας ενός σχολικού εργαστηρίου πληροφορικής. Το σημαντικότερο όλων όμως, κατά την ταπεινή μου άποψη, αποτελεί το γεγονός ότι ο σχεδιασμός, η υλοποίηση και η μετέπειτα τεχνική υποστήριξη της λύσης αυτής αναδεικνύει αυτό που μπορεί να επιτευχθεί από τις ιδέες και τη κουλτούρα του ελεύθερου και ανοικτού κώδικα λογισμικού. Συνεργασία, σύμπνοια, επιμερισμός.

Μια καλή λύση αξιοποίησης εργαστηριών με παλαιό αλλά και νεότερο εξοπλισμό είναι να χρησιμοποιήθεί η τεχνολογία LTSP (Linux Terminal Server Project) σε συνδυασμό με τη διανομή GNU/Linux Ubuntu.
Η διανομή Ubuntu αποτελεί μια από τις δημοφιλέστερες, ασφαλέστερες και πιο καλά τεχνικά υποστηριζόμενες διανομές στο κόσμο. Το LTSP είναι ένα έργο ελεύθερου λογισμικού το οποίο στηρίζεται στην ιδέα του server based computing. Οι χρήστες ενός τοπικού δικτύου μπορούν να χρησιμοποιούν ταυτόχρονα τον ίδιο υπολογιστή μέσω τερματικών. Τα τερματικά δε χρειάζεται να έχουν σκληρό δίσκο, μεγάλη επεξεργαστική ισχύ ή μνήμη. Γενικά ένας Η/Υ με 300 – 400 MHz επεξεργαστή, 64 MB ram, 100 mb/s κάρτα δικτύου, 8Mb κάρτα γραφικών είναι αρκετός για να διαδραματίσει το ρόλο του τερματικού (Thin Client, όπως λέγεται λόγω χαμηλών προδιαγραφών). Επιπλέον, έχουμε κεντρική διαχείριση λογισμικού και εφαρμογών, αφού τα προγράμματα και οι εφαρμογές εγκαθίστανται στον LTSP Server και γίνονται άμεσα διαθέσιμα στους LTSP Clients! Έτσι στην ουσία συντηρούμε μόνο ένα μηχάνημα και δεν ασχολούμαστε με τοπικές εγκαταστάσεις.
Στη περίπτωσή μας, ως Thin Clients μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι παλαιοί υπολογιστές του εργαστηρίου. Από την έκδοση του Ubuntu / LTSP (10.04 – Lucid Lynx) υποστηρίζενται και fat clients οπότε αν έχουμε σύγχρονους υπολογιστές χρησιμοποιούνται οι τοπικοί πόροι του κάθε μηχανήματος εκτός από τον σκληρό τους δίσκο. Σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για LTSP – Fat Clients.
Η μόνη αγορά που πρέπει να γίνει είναι η προμήθεια ενός Η/Υ που θα διαδραματίσει τον ρόλο του LTSP Server και ίσως η αγορά ενός 16-πορτου gigabit (1 Gb/sec) switch πάνω στο οποίο θα συνδεθούν οι Thin ή οι Fat Clients. Το συνολικό κόστος δεν ξεπερνάει τα 500 με 600 ευρώ. Το gigabit switch προτείνεται έναντι αυτού των 100 mb/s για καλύτερη απόδοση του δικτύου.
Για τον LTSP Server προτείνονται οι παρακάτω προδιαγραφές:
Επεξεργαστής intel core 2 duo ή Quad core ή  i3, i5, i7
Μνήμη 2-4 Gigabyte (256 για τις ανάγκες του Server + 192 x αριθμός clients) – όσο πιο πολύ μνήμη τόσο πιο καλά
Μητρική (κατά προτίμηση Intel based) με ενσωματωμένη κάρτα γραφικών, κάρτα ήχου, gigabit κάρτα δικτύου
Προαιρετικά δεύτερη gigabit κάρτα δικτύου (κατά προτίμηση intel based).
Σκληρός δίσκος >= 250 Gbyte (καλό είναι να υπάρχει και δεύτερος σκληρός για backup του συστήματος)
Προτείνεται intel based hardware λόγω καλύτερης υποστήριξης από το Linux.
Για την υλοποίηση του LTSP, προτείνεται να χρησιμοποιηθεί η Linux διανομή Ubuntu. Πρόκειται για μια πολύ δημοφιλή διανομή, με πολύ καλή υποστήριξη, τόσο από την διεθνή και ελληνική κοινότητα ΕΛ/ΛΑΚ (Ελεύθερο Λογισμικό/Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα), όσο και από τον Τομέα Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας (ΤΕΤ) του Ερευνητικού Ακαδημαϊκού Ινστιτούτου Τεχνολογίας Υπολογιστών (ΕΑΙΤΥ). Μάλιστα ο Τομέας Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας του ΕΑΙΤΥ προχώρησε στη σύνταξη ενός οδηγού γνωριμίας, εγκατάστασης, χρήσης και μετέπειτα συντήρησης ενός Ubuntu 10.04/LTSP σχολικού εργαστηρίου, έτσι ώστε να είναι δυνατή η υλοποίηση και η χρήση της τεχνολογίας LTSP ακόμα και από αρχάριους ή χωρίς εμπειρία στο Linux χρήστες.
Για την υλοποίηση της λύσης προτείνεται η χρήση της εφαρμογή sch-scripts η οποία δίνει τη δυνατότητα αυτοματοποιημένης εγκατάστασης, ρύθμισης και διαχείρισης LTSP thin ή fat clients. Γίνεται διαθέσιμη σε ένα ήδη εγκατεστημένο Ubuntu/Linux σύστημα δηλώνοντας στα αποθετήρια (πηγές λογισμικού) το αποθετήριο της τεχνικής στήριξης. Τα sch-scripts μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε stand-alone εγκαταστάσεις – με την εγκατάσταση του υποσυστήματος ”sch-scripts server” στον Η/Υ που θα διαδραματίσει το ρόλο του server και του υποσυστήματος ”sch-scripts client” στους Η/Υ που θα χρησιμοποιούνται σαν σταθμοί εργασίας. Η εφαρμογή sch-scripts δημιουργήθηκε, συντηρείται και υποστηρίζεται από Έλληνες καθηγητές πληροφορικής.

Σύνδεσμοι

Χάρτης σχολείων με LTSP –> http://goo.gl/maps/nOoQ

Αναλυτικός οδηγός γνωριμίας, εγκατάστασης, ρύθμισης, διαχείρισης και συντήρησης Ubuntu 10.04 / LTSP εργαστηρίου με χρήση των sch-scripts –> http://ts.sch.gr/docs/odigies-egkatastasis-diaxirisis/doc_download/328—ubuntu-1004-lts-ltsp——-

Οδηγός Ubuntu 10.04/LTSP (σε μορφή wiki) –> http://wiki.ubuntu-gr.org/sch-scripts

Tεχνική υποστήριξη Linux/LTSP από το Στέκι των Πληροφορικών –> http://users.sch.gr/alkisg/tosteki/index.php?board=67.0

Ubuntu.com – ο επίσημος δικτυακός τόπος του Ubuntu –> http://www.ubuntu.com/

Ubuntu-gr.org – Η ελληνική κοινότητα του Ubuntu –> http://www.ubuntu-gr.org/

LTSP.org –> http://www.ltsp.org/

Εδώ και αρκετό καιρό γίνεται μια αξιόλογη προσπάθεια από Έλληνες εκπαιδευτικούς πληροφορικής που αφορά τη χρήση του λειτουργικού συστήματος GNU/Linux στα σχολικά εργαστήρια πληροφορικής, χωρίς να επηρεάζεται η υπάρχουσα δομή λειτουργίας τους που στηρίζεται κατά κύριο λόγο σε MS Windows.

Δυστυχώς το μεγαλύτερο ποσοστό των εργαστηρίων αποτελούνται από εξοπλισμό πολύ παλιό που δεν ικανοποιούν τις σύγχρονες απαιτήσεις για την εκπαίδευση με τη βοήθεια των ΤΠΕ. Παράλληλα δεν υπάρχουν πόροι για αντικατάσταση του παλιού εξοπλισμού αλλά και για αγορά αδειών χρήσης για νεότερες εκδόσεις λογισμικού εφαρμογών και λειτουργικών συστημάτων. Η λύση που προτείνεται αφορά την αξιοποίηση του παλαιού εξοπλισμού αφού με την υλοποίησή της καθίσταται δυνατό να χρησιμοποιείται software τελευταίας τεχνολογίας σε ξεπερασμένο hardware. Επιπρόσθετα, με την ίδια λύση μπορούμε να εκμεταλλευτούμε και τους εκθετικά αυξημένους υπολογιστικούς πόρους που μας παρέχει το σύγχρονο hardware όπου αυτό υπάρχει.

Σε κάθε περίπτωση έχουμε εξοικονόμηση χρημάτων τόσο από το κόστος των αδειών χρήσης όσο και από το κόστος συνολικής αντικατάστασης του εξοπλισμού. Επιπρόσθετα, όπως θα δείτε παρακάτω, με τη λύση αυτή μειώνεται η προσπάθεια και οι καθημερινές εργασίες συντήρησης που χρειάζεται η εξασφάλιση της καλής λειτουργίας ενός σχολικού εργαστηρίου πληροφορικής. Το σημαντικότερο όλων όμως, κατά την ταπεινή μου άποψη, αποτελεί το γεγονός ότι ο σχεδιασμός, η υλοποίηση και η μετέπειτα τεχνική υποστήριξη της λύσης αυτής αναδεικνύει αυτό που μπορεί να επιτευχθεί από τις ιδέες και τη κουλτούρα του ελεύθερου και ανοικτού κώδικα λογισμικού. Συνεργασία, σύμπνοια, επιμερισμός.

Μια καλή λύση αξιοποίησης εργαστηριών με παλαιό αλλά και νεότερο εξοπλισμό είναι να χρησιμοποιήθεί η τεχνολογία LTSP (Linux Terminal Server Project) σε συνδυασμό με τη διανομή GNU/Linux Ubuntu.
Η διανομή Ubuntu αποτελεί μια από τις δημοφιλέστερες, ασφαλέστερες και πιο καλά τεχνικά υποστηριζόμενες διανομές στο κόσμο. Το LTSP είναι ένα έργο ελεύθερου λογισμικού το οποίο στηρίζεται στην ιδέα του server based computing. Οι χρήστες ενός τοπικού δικτύου μπορούν να χρησιμοποιούν ταυτόχρονα τον ίδιο υπολογιστή μέσω τερματικών. Τα τερματικά δε χρειάζεται να έχουν σκληρό δίσκο, μεγάλη επεξεργαστική ισχύ ή μνήμη. Γενικά ένας Η/Υ με 300 – 400 MHz επεξεργαστή, 64 MB ram, 100 mb/s κάρτα δικτύου, 8Mb κάρτα γραφικών είναι αρκετός για να διαδραματίσει το ρόλο του τερματικού (Thin Client, όπως λέγεται λόγω χαμηλών προδιαγραφών). Επιπλέον, έχουμε κεντρική διαχείριση λογισμικού και εφαρμογών, αφού τα προγράμματα και οι εφαρμογές εγκαθίστανται στον LTSP Server και γίνονται άμεσα διαθέσιμα στους LTSP Clients! Έτσι στην ουσία συντηρούμε μόνο ένα μηχάνημα και δεν ασχολούμαστε με τοπικές εγκαταστάσεις.
Στη περίπτωσή μας, ως Thin Clients μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι παλαιοί υπολογιστές του εργαστηρίου. Από την έκδοση του Ubuntu / LTSP (10.04 – Lucid Lynx) υποστηρίζενται και fat clients οπότε αν έχουμε σύγχρονους υπολογιστές χρησιμοποιούνται οι τοπικοί πόροι του κάθε μηχανήματος εκτός από τον σκληρό τους δίσκο. Σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για LTSP – Fat Clients.
Η μόνη αγορά που πρέπει να γίνει είναι η προμήθεια ενός Η/Υ που θα διαδραματίσει τον ρόλο του LTSP Server και ίσως η αγορά ενός 16-πορτου gigabit (1 Gb/sec) switch πάνω στο οποίο θα συνδεθούν οι Thin ή οι Fat Clients. Το συνολικό κόστος δεν ξεπερνάει τα 500 με 600 ευρώ. Το gigabit switch προτείνεται έναντι αυτού των 100 mb/s για καλύτερη απόδοση του δικτύου.
Για τον LTSP Server προτείνονται οι παρακάτω προδιαγραφές:
Επεξεργαστής intel core 2 duo ή Quad core ή  i3, i5, i7
Μνήμη 2-4 Gigabyte (256 για τις ανάγκες του Server + 192 x αριθμός clients) – όσο πιο πολύ μνήμη τόσο πιο καλά
Μητρική (κατά προτίμηση Intel based) με ενσωματωμένη κάρτα γραφικών, κάρτα ήχου, gigabit κάρτα δικτύου
Προαιρετικά δεύτερη gigabit κάρτα δικτύου (κατά προτίμηση intel based).
Σκληρός δίσκος >= 250 Gbyte (καλό είναι να υπάρχει και δεύτερος σκληρός για backup του συστήματος)
Προτείνεται intel based hardware λόγω καλύτερης υποστήριξης από το Linux.
Για την υλοποίηση του LTSP, προτείνεται να χρησιμοποιηθεί η Linux διανομή Ubuntu. Πρόκειται για μια πολύ δημοφιλή διανομή, με πολύ καλή υποστήριξη, τόσο από την διεθνή και ελληνική κοινότητα ΕΛ/ΛΑΚ (Ελεύθερο Λογισμικό/Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα), όσο και από τον Τομέα Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας (ΤΕΤ) του Ερευνητικού Ακαδημαϊκού Ινστιτούτου Τεχνολογίας Υπολογιστών (ΕΑΙΤΥ). Μάλιστα ο Τομέας Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας του ΕΑΙΤΥ προχώρησε στη σύνταξη ενός οδηγού γνωριμίας, εγκατάστασης, χρήσης και μετέπειτα συντήρησης ενός Ubuntu 10.04/LTSP σχολικού εργαστηρίου, έτσι ώστε να είναι δυνατή η υλοποίηση και η χρήση της τεχνολογίας LTSP ακόμα και από αρχάριους ή χωρίς εμπειρία στο Linux χρήστες.
Για την υλοποίηση της λύσης προτείνεται η χρήση της εφαρμογή sch-scripts η οποία δίνει τη δυνατότητα αυτοματοποιημένης εγκατάστασης, ρύθμισης και διαχείρισης LTSP thin ή fat clients. Γίνεται διαθέσιμη σε ένα ήδη εγκατεστημένο Ubuntu/Linux σύστημα δηλώνοντας στα αποθετήρια (πηγές λογισμικού) το αποθετήριο της τεχνικής στήριξης. Τα sch-scripts μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε stand-alone εγκαταστάσεις – με την εγκατάσταση του υποσυστήματος ”sch-scripts server” στον Η/Υ που θα διαδραματίσει το ρόλο του server και του υποσυστήματος ”sch-scripts client” στους Η/Υ που θα χρησιμοποιούνται σαν σταθμοί εργασίας. Η εφαρμογή sch-scripts δημιουργήθηκε, συντηρείται και υποστηρίζεται από Έλληνες καθηγητές πληροφορικής.

Σύνδεσμοι

Χάρτης σχολείων με LTSP –> http://goo.gl/maps/nOoQ

Αναλυτικός οδηγός γνωριμίας, εγκατάστασης, ρύθμισης, διαχείρισης και συντήρησης Ubuntu 10.04 / LTSP εργαστηρίου με χρήση των sch-scripts –> http://ts.sch.gr/docs/odigies-egkatastasis-diaxirisis/doc_download/328—ubuntu-1004-lts-ltsp——-

Οδηγός Ubuntu 10.04/LTSP (σε μορφή wiki) –> http://wiki.ubuntu-gr.org/sch-scripts

Tεχνική υποστήριξη Linux/LTSP από το Στέκι των Πληροφορικών –> http://users.sch.gr/alkisg/tosteki/index.php?board=67.0

Ubuntu.com – ο επίσημος δικτυακός τόπος του Ubuntu –> http://www.ubuntu.com/

Ubuntu-gr.org – Η ελληνική κοινότητα του Ubuntu –> http://www.ubuntu-gr.org/

LTSP.org –> http://www.ltsp.org/